Liste de liens

Le bureau exécutif de l'AVOMM

"L'important n'est pas ce qu'on fait de nous, mais ce que nous faisons nous-mêmes de ce qu'on a fait de nous." Jean-Paul Sartre

"L'Association d'aides aux veuves et aux orphelins de mauritanie (AVOMM) qui nous rassemble, a été créée le 25/12/95 à PARIS par d'ex-militaires mauritaniens ayant fui la terreur, l'oppression, la barbarie du colonel Mawiya o/ sid'ahmed Taya ......
Ces rescapés des geôles de ould Taya, et de l'arbitraire, décidèrent, pour ne jamais oublier ce qui leur est arrivé, pour garder aussi la mémoire des centaines de martyrs, de venir en aide aux veuves, aux orphelins mais aussi d'engager le combat contre l'impunité décrétée par le pouvoir de Mauritanie."
E-mail : avommavomm@yahoo.fr

Bureau exécutif

*Ousmane SARR, président
*Demba Niang, secrétaire général
*Secrétaire général Adjt; Demba Fall
*Alousseyni SY, Chargé des relations extérieures
*Mme Rougui Dia, trésorière
*Chargé de l’organisation Mariame Diop
*adjoint Ngolo Diarra
*Mme Mireille Hamelin, chargée de la communication
*Chargé de mission Bathily Amadou Birama
Conseillers:
*Kane Harouna
*Hamdou Rabby SY










AVOMM

Binndital kaayitaaji Moritani, Bonannde kala nde dow mum / Sammba Cooyel BAH

Daartol hollii ko ɓaleeɓe ngadii hoɗde e bannge rewo Afrik o kala, tuggi Esiip haa Rewo Moritani. Ngol hollii kadi, ko e teemidannde 15 (keen’siyeem siyeekal) safalɓe ɓe keɓindii e leydi ndi. Ngaal garal noon ko nde Islaam naati nde tan. Ɓaleeɓe ɓe mbismiiɓe, njaɓi renndeede etee tawa aldaa he lankude e heennaade. Waɗi noon e nder pinal mum en ina waɗi « koɗo teddinte ».
Daartol hollii ko ɓaleeɓe ngadii hoɗde e bannge rewo Afrik o kala, tuggi Esiip haa Rewo Moritani. Ngol hollii kadi, ko e teemidannde 15 (keen’siyeem siyeekal) safalɓe ɓe keɓindii e leydi ndi. Ngaal garal noon ko nde Islaam naati nde tan. Ɓaleeɓe ɓe mbismiiɓe, njaɓi renndeede etee tawa aldaa he lankude e heennaade. Waɗi noon e nder pinal mum en ina waɗi « koɗo teddinte ».


Binndital kaayitaaji Moritani, Bonannde kala nde dow mum / Sammba Cooyel BAH
Kono Haalooɓe Pulaar mbiyi : « puuyɗo renndottaako neene ». Ko ɗuum waɗi gila he keɓgol ndimaagu mayri, salɓe ɓe puɗɗii daɗɗude peeje lankirɗe ɓaleeɓe he ballondiral leydi Farayse. Gila kaan saanga haa jooni ko laamu leñamleñamaagu capataagu woni toon, tuggi he muttaar wuldu daddaa haa mohammed wuldu abdul ajiiju. Kala ngarngu ɓura ngon’ngu nguun ɓiɗtude, ngam ustude ɓaleeɓe e ɓeydude capataagu to daartol, pinal, ja©¯de, renndo, faggudu, golle, goodal (kaɗgol kaayitaaji).

Ko ɗuum wɗi ɓe mbayli daartol leydi ndi. Kala ɗoɓaleejo hoɗnoo walla ɗo innanoo walla ɗo rewnoo walla ɗo male e ɓatakke mum ngonnoo ɓe mbaɗti ɗum capataagu. Yeru: Wuro Kummba SAL wonti kummbi saalek, Wuro A Taara wonti aɗɗaar… So a ƴeewii hannde Ayawuuji e Kaalirɗe Moritani kala ko capataagu. Nate defte walla ceede (kaalis) ɓurataa yiyde heen tan ko pinal maɓɓe (safalɓe, dampe, gelooɗi, leɗɗe tamarooje, tilliisaaji…). Ja©¯ngirɗe e keblirɗe ja©¯de, jeeyirɗe e nokkuuji ɗaɓɓirɗi ngaluuji kala ko kamɓe haa ɗeɓaa sikkude woɗɓe ngalaa e leydi ndi. Golle e ngardiigu mum kala ko kamɓe hay so joom mum maraani mbaawka. Etee keeweendi maɓɓe, hedde 1960, nde leydi ndi heɓi ndimaagu mum, woɗɗaani 4 he nder 100. Tuggi ndeen, ngam yiɗde wojjin’de e aarabin’de, kala maroknaajo walla alserinaajo walla tiniisnaajo walla saharaanaajo walla tuwaaregnaajo boɗeejo walla palastiinnaajo, ina rokkee kaayitaaji Moritani. Kala ɓaleejo pullo walla sooninke walla jolfo walla bamaranke wiyee ko senegaalnaajo walla malinaajo. Hardaane kam ɓe kiisaaki ko neɗɗo so wonaa so ɓe njiɗi ɓeydude keeweendi maɓɓe aarabaagal to bannge limoore.
 
Gustugol maɓɓe ɓaleeɓe haaɗaani ɗoon. Sahaa e sahaa kala ɓe njuɓɓina jagge walla warngooji: hitaande 1966 (duuɓi jeegom caggal nde Moritani heɓi ndimaagu mum), 1979, 1983, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992,… Ɗum ɗo ko duuɓi ɓurɗi bon’de ɗi, kono e nder hakkunde majji gure walla yimɓe walla neɗɗo walla jawdi ɓaleeɓe meeɗaani fajjude halkeede.
 
Ɓe ngustira ɓaleeɓe kadi to bannge kaayitaaji. Ko adiiɓe mbonni inɗe ɓaleeɓe afriknaaje kala. Ɓe lomtini inɗe safalɓe. Ɓe puuntiri ɓaleeɓeɓe won’de inɗe ɗe ko inɗe islaam, tawa ko goongɗi ko ko inɗe maɓɓe tan. No paamir-mi neɗɗo ina waawi wiyeede Hammadi walla Dikko walla Dukkuree walla Ndey walla Dah wona juulɗo. Wiyeede Aliyyu walla Faarmata tan ɓolo naatnataa Aljanna. So tawiino ko ɗuum kay Aljanna wontata ko weeɓa.
 
Ɓe kaaɗaani ɗoon, kala ɓaleejo peewnanaaɗo kaayit ɓe mbaɗa heen juumre he innde mum, nde tagnoo ko kamɓe ngoni heen. Hitaande 1998 ɓe njuɓɓini binndital “biyetenoooooongal”kadi kisal kaayitaaji. He ngaal binndital hawri ko he sahaa maawuyaa, laamɗoƴiiƴiiwo o. Hay so aɗa jogii kaayit omo war maa walla omo yaltin maa leydi Moritani fayde Mali walla to Senegaal. Kadi nokkuuji keewɗi e kaɓɓirɗe binnditorɗe huɓtidinaaka to nder leydi e to caggal leydi. Ko ɗuum tagi heewɓe mbinnditaaki e kaan saanga to bannge ɓaleeɓe. Kono ndeke bonannde kala nde dow mum.
 
Ɗi boneeji kala limtaaɗi no mbayi heewde addanaani“Sammba Jaanga” en ɓuuteede. Ko ina wona duuɓi ɗiɗi pawɗi, ɓe njolni goɗɗum ko momtata haa ɓiirta lahal, “binndital kisnugol kaayitaaji Moritani” (aarollomaa).
Binndital ngal feccii ko he mbaydiiji ɗiɗi:
 
1-iwdi maggal
 
Ko ina wona jooni duuɓi keewɗi leyɗeele tuubakooɓe ɗe ina ndikkii haɓde he “bahe ɓiɗtooje bommbooje mbonna” (Teerorismo). Haa tee©¯ti gila njanngu laaɗe diwooje boomaare to leydi Amrik. Mbele ɓe poola hare nde alaa he sago ɓe cosa huunde ko eɓe mbaawa fawde juutɗe maɓɓe he kala neɗɗo ɗo waawi won’de. Ko ɗuum jibini peewnugol kaayitaaji biyeteeɗi “biyoometiri”. Ko mbele hay gooto majjirtaaɓe e les Asamaan o. Ɓe puɗɗorii leyɗeele maɓɓe (Orop e Amrik). Ɓe ndewni heen leyɗeele paayaaɗe walla ɗe boowe laaɗe mum en ko mawɗe, ɗe koolnaaki (Kodduwaar, Senegaal) walla leydi ndi ina tuumaa jibin’de bahe ɗe (Moritani, Mali, Alseri). Ko ɗuum waɗi so on mbaɗtii hakkillaaji ngaluuji baɗaaɗi e masi©¯aaji binnditte ɗe ko kamɓe mbaɗi heen, waɗi noon heen bannge ko ɗum haaju maɓɓe.
 
2-Kuutorgol Moritani binndital ngal
 
En kaalii won’de laamuuji Moritani ɗi kala njikkiima jikku momtude walla ustude ɓaleeɓe leydi ndi. Ko ɗuum tagi laamu hannde ngu jaggi binndital ngal waɗi heen sarɗiyeeji keewɗi ɗi ina haɗa ɓaleeɓe leydi ndi winnditaade:
 
-kala binndittooɗo ma o adda binndital hitaande 1998 ngala
-kala mo dañaani duuɓi 45 hay so ina jogii kaayitaaji Moritani kala walla ina winnditinoo hitaande 1998 winndittaako so jinnaaɓe mum ɗiɗo mbinnditaaki so ɓe nguuri. So ɓe nguuraani maa joom mum yaha waɗoyaa seedantaagal maayde hay so noon nde ɓeen maayi nde ɗuum mawninonooka e leydi ndi. Etee to waɗetee to ko kamɓe haɗooɓe ɓe ngoni toon.
 
-ɗo e leydi Farayse ɓe ɓeydi heen kadi binndittooɗo kala ma o adda “seesuur”. Kadi wonɓe e Orop fof ko to Farayse tan mbinndittoo. Waɗi noon ko eɓe nganndi koɓaleeɓe ɓe ɓuri won’de e Orop. Kadi kamɓe so yimɓe maɓɓe ngarii winnditaade, ko njiɗi kala njogoo e kaayitaaji, ina newnanee haa moƴƴa, hay gorol ɓe mbaɗataa. Ɗumɗo ko yeruuji seeɗa ɗi cuɓtii-mi e gaggaaji binndital ngal, kono goɗɗi keewɗi ina keddii ɗi ngasataa.
Fiɗnde laamu moritani ina soomi e binndital ngal ustude ɓaleeɓe ina laaɓi.
 
Nde binndital ngal fuɗɗii nde nokku binnditirɗo kala goomu hellifaaɓe seedtotooɓe moritaninaagal neɗɗo ina sosaa ɗoon ngam kala neɗɗo garɗo so ina jogii kaayit Moritani walla o alaa so goomu ngu seediima moritaninaagal makko o winnditoo. Waɗi noon eɗen nganndi won wonɓe e leydi ndi tawa gila “maayɗo ina yeenee” tawa ngalaa kaayitaaji. Kono ɗiin goomuuji kala he woodde kala garɗo ina winnditoo ɓe mbiya “alaa jooni min puɗɗortoo ko binndital 1998 haa gasa caggal ɗuum heddiiɓeɓe ndewa heen, mbaaree seesa gooto kala ma o winndito”. Gila ndeen mbiyi-mi ɗum ko pittol woni ɗo, ngati so tawii wonaa ɗuum holi liggey goomuuji cosaaɗi ɗi?
 
Nde binndital ngal fuɗɗii nde kadi, kala ɓaleejo garɗo ina winnditoo laaɓndee so ina waawi janngude simoore nangam walla nanngam. Walla o laaɓndee so mo anndi wooto he gure safalɓe rewo. Walla o laaɓndee gooto he taaniraaɓe safalɓe ɓennuɓe.
 
So kaayit makko ina waɗi juumre, nde ɓe mbaɗnoo, o wiyee yo o yah to ñaawirdu (tirbinaal), etee toon ko salatooɓe maɓɓe ngoni toon. So hay so gooto he jinnaaɓe makko ina maayi kaayit fiɗnde maayde nde ina waɗatenoo e falndeeji (meeri), kono caggal ɗuum ɓe caltii, ɓe nawti ɗum to ñaawirdu maɓɓe.
 
Caggal ɗuum wonnoo ko kala mo dañaani 45 ma adda binndital jinnaaɓe mum, ɓe mbaɗti laaɓndaade binndital miñiraaɗo walla mawniraaɗo walla baabiraaɗo tokooso hay so joom mum ɓurii 100 hitaande. Ellee neɗɗo wonataa bajjo walla ellee neɗɗo kala ina jogii baabiraaɗo tokooso. Gila nde ɓe kaali 45 ɗi, mbiyi bonannde momtugol ɓaleeɓe ngol ko ɗo ɓuri won’de. Hiisa men, ko keeweendi yimɓe ɓuri won’de ko les 45. Kadi ɓesnguuji men kala ja©¯ɗeele mum en njogori ko bon’de. Waɗi ɓe toɓɓude nde rogere ko kayre woni cukaaku gu, ɗuum ko wardude leñol ɗaɗi. Dow duuɓi 45 heewɓe heen maayii woɗɓe ɓe nana tiindii he yaltude nguurndam semmbe.
 
Ɗo e Orop, 99 e nder 100 ko ɓaleeɓe ngoni heen. Ɓuri heewde heen ko jogiiɓe kaayitaaji Moritani ɓe ngalaa seesuur. Rewi heen ko mooliiɓe. Rewi heen ko waɗtuɓe kaayitaaji leyɗeele ngoni ɗe, etee ɗuum ko ko jaɓanoo to Moritani. Ko ɓuri heewde he laamɓe Moritani ɓe ko kaayitaaji ɗiɗi njogii haa e tati, eɓena ɗoon ɓiɗti e naafki. Kono ngam salanaade ɓaleeɓe ɓe, mawɗo leydi ndi wiyi jooni ko kala baɗɗo kaayit leydi ngonndi ma a winndamoɓataake ɗaɓɓande ina yiɗi heddade he moritaninaagal mum. Ɗuum noon eɗen nganndi ko firti, ko salaade. Jogiiɓe seesuur ɓe ɓuri famɗude, ko ɓe seeɗa. Etee nde tagnoo laamu ngu ina anndi kala jogiiɗo seesuur waawaa hesɗitin’de kaayit mum so gasii so wonaa o adda ɗannorgal (paaspoor) makko Moritani kesal, ngal biyoometiri. Etee ko ɓuri heewde he kaal seeɗayal yimɓe winnditaaki 1998. Kadi ko ɓuri heewi he kaal seeɗayal jogiiɓe ko ɓe laaɓndii ko so arii winnditaade ɓe laaɓndoo ɗum goɗɗum walla so naatnii ɓe caloo ko aldaa he daliilu. Banndiraaɓe ɓe ngaraani winnditaade moritaninaaɓe to Orop.

To Kodduwaar, to Arabi Sawdiit, to leyɗeele golfo, ɓe mbinnditii he deeƴre e nuunɗal nde tagnoo ko kamɓe ngoni toon. Ko haawnii heen hay maawuya, laamɗo ƴiiƴiiwo o, mo polli laamu mum dogi mooloyii, winnditii ma. Miin kam mi ɗo laaɓndoo holi to o heɓi paaspoor?, kadi he laabi moolayru o fotaani jokkondirde he laamu makko.
 
Jooni ko mbiynoo-mi laaɓndogol binndital 1998 ko pittol ko arii. Gila ɓe puɗɗii ngal rewaani tawo laawol etee ɓe ngasnaani winnditaade ngal tan ɓe ngaddi bone goɗɗo, yo binndital toɗɗe ummane tuggi 25/07 haa 7/09/2013. Ɗuum firti banndiraaɓe, ɓe njogori winnditaade ngal binndital toɗɗe tan ko winnditiiɓe biyoometiri tan. Ɗuum kala mo winnditaaki ngal hay so ina joginoo kaayitaaji Moritani e ɗi toɗɗe ɓennuɗe kala waawaa winnditaade ngal ɗo saka toɗɗoo. Timminɗo duuɓi toɗɗaade waawaa toɗɗaade. Firti ko ɓe keɓtinaani ɗum won’de moritaninaajo. Tawa noon tuwaareguuji woɗeeɓe, alserinaaɓe, maroknaaɓe, palastiinnaaɓe hesɓe pul ina njogori toɗɗaade.
 
Bonannde caɗeele pawaaɗe he binndital ngal jibinii finnere mawnde to nder leydi e to caggal leydi Moritani. Lanndaanji e pelle goonga, jiɗɗi deeƴre, potal leƴƴi Moritani ɗi ngonaa arini en ndilli, kaalii, ngaybinii yo penaale pawaaɗe he binndital ngal itte. Kono laamu ngu nde tagnoo ko teyngu jaabawol mum heen ko fiyde e sokde e gaañje e warde. Lamin Manngaan mo Kumballi ɗi paali bara, jiiñcooji ɓalli jaambareeɓe ©¯ata, fiyaa yani. O suuɗdii leppi leydi kono o suuɗdaaki gacce min njejjittaa. Gila ndeen, barɗo e barnuɗo kala ina njokki bakkaade hono no wuldu arbi en nii.
 
Eɗen njetta ɗo ko heerii kala neɗɗo walla lannda walla fedde, ko suuɗii walla ko weeji gadduɗo ballal mum he ittude nde fenaande woɗeere coy no ƴiiƴam. Kono njettoor keeriiɗo he ɓesngu tokoosu haa tee©¯ti he fedde “Haa Mem-Maa Moritaninaagal Am”.

Eɗen eeroo nde yimɓe njokkata salaade ɗe penaale momtugol ɓaleeɓe. Ngati aduna men hannde o neɗɗo waawaa wuurde e les Asamaan o tawa alaa kaayitaaji. Kaɗɗo neɗɗo kaayit, haɗi ɗum ko goodal. So on teskii ma hannde hay jawdi, hay teew mbaraangu ina waɗanee kaayit.
 
Ngo eeraango noon e ngo fayi he ɓaleeɓe ɓurɓe jooteede kono he safalɓe daraniiɓe ngoonga so ɓe ngoodi. Ngati yimɓe waɗooɓe ɗe golle ngonaa yiɗɓe Moritani, miin nanngu-mi ko ɓe njeyaaka e Moritani. Ko bonnooɓe tan so welii keddoo, so bonii ndoga. So ɓe njeyaa e leydi ndi walla eɓe njiɗi ndi eɓe poti miijaade nguurndam ɓesngu maɓɓe e taaniraaɓe maɓɓe arooɓe. Yeru tan en njiyii ɓiɓɓe Itleer wayluɓe yettoode mum en ngam hersude. Haalooɓe pulaar noon mbiyi: “ Aduna ko dannga waandu, waɗa jaaɓe waɗa murtooɗe” e “Aduna ko ngaynaaka jontaaɗo kala forloyaa”.

Farayse, ñalnde 4 juko 2013
Sammba Cooyel BAH

Source: Sammba Cooyel Bah
Lundi 5 Août 2013 - 18:18
Lundi 5 Août 2013 - 19:47
INFOS AVOMM
Accueil | Envoyer à un ami | Version imprimable | Augmenter la taille du texte | Diminuer la taille du texte


Nouveau commentaire :


Dans la même rubrique :
1 2 3 4 5 » ... 595